Ο Καρκίνος του Μαστού αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου σε γυναίκες μέσης ηλικίας (40-60 ετών) στο σύγχρονο Δυτικό κόσμο. Στην Ελλάδα με βάση τις τελευταίες αναφορές υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο θα εμφανιστούν περίπου 4-5000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού, ενώ περισσότερες από 1000 ασθενείς θα χάσουν τελικά τη μάχη με τη νόσο.
Ο μόνος τρόπος να μειωθεί η θνητότητα είναι η πρόληψη, δηλαδή η έγκαιρη πρωϊμη διάγνωση της νόσου σε αρχικό στάδιο. Οι υπάρχουσες μελέτες δείχνουν ότι ο Καρκίνος του Μαστού που έχει διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο μπορεί να μειώσει τη θνητότητα κατά 30 με 40%.
Είναι όλες οι βλάβες στο μαστό κακοήθεις;
Φυσικά και όχι. Εκατομμύρια γυναίκες παρουσιάζουν βλάβες ή ανωμαλίες στο μαστό οι οποίες μπορεί να προκαλούν κάποια ανησυχία. Αυτές οι βλάβες συνηθέστερα είναι ογκίδια τα οποία μπορεί να είναι μικρότερα από ένα φασόλι ή αρκετά μεγάλα σαν πορτοκάλια. Μπορεί να υπάρχουν ένα ή περισσότερα ογκίδια. Μπορεί να είναι συμπαγή ή γεμάτα με υγρό (κύστεις). Κάποια μπορεί να είναι καλοήθη, ενώ κάποια άλλα πιθανό να είναι κακοήθη (καρκινωματώδη), και κάποια οριακά (ενδιάμεσα ή δυνητικά κακοήθη). Ορισμένα ογκίδια μπορεί να ψηλαφηθούν, ενώ κάποια άλλα φαίνονται μόνο στη μαστογραφία. Ορισμένες βλάβες στο μαστό είναι τόσο μικρές όσο οι κόκκοι της άμμου, και ονομάζονται αποτιτανώσεις. Επειδή όλα τα ογκίδια δεν είναι τα ίδια, η βιοψία δεν λαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο. Η πλειοψηφία (περίπου 75%) αυτών των ογκιδίων του μαστού είναι καλοήθη.
Τι γίνεται στις ύποπτες βλάβες;
Μία γυναίκα στην οποία η μαστογραφία υποδεικνύει κίνδυνο για καρκίνο μικρότερο από 2%, είναι συνήθως λογικό να παρακολουθείται τακτικά από τον ιατρό της και να επαναλάβει τη μαστογραφία σε 4 μήνες. Γενικά, εάν ο κίνδυνος για την ύπαρξη καρκίνου θεωρείται ότι είναι μεγαλύτερος από 2%, προτείνεται η αφαίρεση τμήματος από την ύποπτη περιοχή της βλάβης για ιστολογική εξέταση (βιοψία).
Υπάρχουν διάφορα είδη βιοψίας;
Η βιοψία μίας ύποπτης βλάβης στο μαστό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους.
Βιοψία με αναρρόφηση με λεπτή βελόνη: Το δέρμα του μαστού πάνω από την ύποπτη περιοχή καθαρίζεται με ένα αντισηπτικό διάλυμα. Με μία λεπτή βελόνη εγχύεται ένα τοπικό αναισθητικό στο δέρμα, προκειμένου η περιοχή αυτή να αναισθητοποιηθεί. Με τη βοήθεια μαστογράφου ή υπερηχογραφήματος εισάγεται μία λεπτή βελόνη διαμέσου του αναισθητοποιημένου δέρματος μέσα στην ύποπτη βλάβη και αναρροφώνεται μερικά κύτταρα.
Βιοψία πυρήνα με βελόνα: Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιείται μία μεγαλύτερη και πιο χοντρή βελόνα ώστε να ληφθεί τμήματα ιστού πάχους όσο και η μύτη ενός μολυβιού από την ύποπτη περιοχή.
Και στις δύο περιπτώσεις, τα δείγματα αποστέλλονται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο για εξέταση.
Ανοικτή βιοψία: Εάν η πιθανότητα να είναι αυτή η μάζα καρκίνος είναι μεγάλη (μεγαλύτερη από 2%), τότε συνιστάται η αφαίρεση ολόκληρου του ογκιδίου.
Υπάρχει καρκίνος του μαστού και στους άνδρες;
Ο Καρκίνος του Μαστού στους άνδρες είναι σπάνιος και το αίτιο του είναι άγνωστο. Εμφανίζεται σε ηλικιωμένους άνδρες οι οποίοι δε λαμβάνουν υπόψη την πιθανότητα καρκίνου, όταν εμφανιστεί ένα ογκίδιο στον μαστό, αναβάλλοντας την επίσκεψη στον ιατρό και τη διενέργεια ελέγχου.
Πως καταλαβαίνουμε μία ύποπτη βλάβη στο μαστό;
- Παρατηρείται συνήθως μία μάζα στο μαστό με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Είναι ανώμαλη.
- Είναι συμπαγής και σκληρή.
- Είναι καθηλωμένη στο δέρμα και πιθανά και στους υποκείμενους ιστούς.
- Δεν πονάει.
Καρκίνος του Μαστού Πως τίθεται η διάγνωση;
Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση απαιτείται η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού, η διενέργεια μιας ολο των ευρημάτων του κλινικοεργαστηριακού ελέγχου.
Παρά το γεγονός ότι μπορεί να πρόκειται για γυναικομαστία, η οποία αποτελεί επίσης μία ακίνδυνη διόγκωση (συνήθως και των δύο μαστών – το οποίο σπάνια παρατηρείται σε περίπτωση καρκίνου), απαιτείται η διενέργεια όλου του απαραίτητου ελέγχου προκειμένου να καθοριστεί με ακρίβεια και σαφήνεια η ακριβής φύση της βλάβης.
Η μαστογραφία μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να αποδειχθεί χρήσιμη, ωστόσο δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί σωστά σε μαστό ο οποίος δεν προεξέχει, όπως ο μαστός της γυναίκας.
Η μαστογραφία είναι η εικόνα των ιστών του μαστού που γίνεται με χαμηλή και ασφαλή δόση ακτινοβολίας. Τμήμα της ακτινοβολίας περνά από τον μαστό, αλλά εάν η μαστογραφία είναι καλά προετοιμασμένη και ληφθεί σωστά, οι πληροφορίες που μας δίνει για το στήθος είναι πολύ περισσότερο χρήσιμες από τον υποθετικό κίνδυνο της δόσης ακτινοβολίας που δέχεται το στήθος της ασθενούς.
Ο έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού περιλαμβάνει επίσης τη διενέργεια υπερηχογραφήματος ή/και μαγνητικής μαστογραφίας, τη σταδιοποίηση της νόσου με απεικονιστικό έλεγχο αξονική τομογραφία και αιματολογικές εξετάσεις.
Καρκίνος του Μαστού – Ποια είναι η θεραπεία;
Η καλύτερη θεραπευτική επιλογή είναι η πλήρης χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου και η βιοψία του συνοδού λεμφαδένα ή η αφαίρεση τωου συνόλου των λεμφαδένων της μασχάλης, που βρίσκεται στην ίδια πλευρά με τον πάσχον μαστό.Το είδος της επέμβασης καθορίζεται κυρίως από τα χαρακτηριστικά και τη διάσταση του όγκου.
Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή είναι η αφαίρεση ολόκληρου του μαστού και των λεμφαδένων της μασχάλης που βρίσκεται στην πλευρά της βλάβης. Δεν αφαιρούνται οι υποκείμενοι μύες (Η επέμβαση στην οποία αφαιρείται και ο υποκείμενος μυς ονομάζεται ριζική μαστεκτομή). Η τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή πραγματοποιείται για την αφαίρεση, ο οποίος Καρκίνος του Μαστού δε μπορεί να αφαιρεθεί ασφαλώς με άλλη μικρότερη επέμβαση, όπως η ογκεκτομή (γνωστή και ως ευρεία τοπική εκτομή).
Ευρεία τοπική εκτομή. Πρόκειται για την ευρεία τοπική αφαίρεση μόνο του κακοήθους ογκιδίου του μαστού (ογκεκτομή) αντί ολόκληρου του μαζικού αδένα (μαστεκτομή). Οι λεμφαδένες της μασχάλης στην πλευρά της βλάβης μπορεί να αφαιρεθούν ταυτόχρονα, συνήθως από μία διαφορετική τομή.
Όταν γίνει σωστά και συνδυαστεί με μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία παρουσιάζει τα ίδια ποσοστά ίασης με τη μαστεκτομή, προσφέροντας όμως καλύτερο αισθητικά μετεγχειρητικό αποτέλεσμα σε σχέση με τη μαστεκτομή.
Αρκετές γυναίκες οι οποίες πρόκειται να υποβληθούν σε μαστεκτομή λόγω καρκίνου, επιθυμούν να προβούν ταυτόχρονα και σε αποκατάσταση μαστού.
Είναι απαραίτητη η βιοψία πριν το χειρουργείο;
Η διάγνωση του καρκίνου πρέπει να έχει τεθεί με βιοψία πριν από την προγραμματισμένη μαστεκτομή. Η λήψη βιοψίας και η ιστολογική εξέταση του υλικού που ελήφθηκε είναι απαραίτητες προκειμένου να ληφθεί η απόφαση για αφαίρεση του μαστού μαστεκτομή). Σε κάποιες περιπτώσεις η βιοψία, η διάγνωση και η θεραπεία μπορεί να γίνουν στα πλαίσια της ίδιας επέμβασης.
Τι καθορίζει το είδος της επέμβασης;
Τα χαρακτηριστικά του όγκου (τύπος, έκταση, επιθετικότητα) καθορίζουν το είδος της επέμβασης.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες οι οποίοι καθορίζουν το τι μπορεί ή τι θα γίνει τελικά όσον αφορά την αποκατάσταση του μαστού μετά από τη μαστεκτομή. Αρκετοί από τους παράγοντες αυτούς δεν μπορεί να είναι γνωστοί μέχρι την επέμβαση.
Σε ορισμένες περιπτώσεις το πρόθεμα μπορεί να τοποθετηθεί αμέσως στη θέση του, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της μαστεκτομής και την αφαίρεση του μαστού.
Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις αφαιρείται σημαντική ποσότητα δέρματος με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η τοποθέτηση ενός προθέματος με ασφάλεια. Το δέρμα παρουσιάζει τάση κατά τη σύγκλειση και το χρώμα του γίνεται ωχρό ή κυανό, στοιχεία τα οποία υποδεικνύουν διαταραχή της αιμάτωσης. Εάν η κατάσταση αυτή δεν αντιμετωπισθεί μπορεί το δέρμα να νεκρωθεί και το τραύμα να ανοίξει αποκαλύπτοντας το πρόθεμα και καθιστώντας την αφαίρεσή του επιτακτική. Σε μία τέτοια περίπτωση δεν πρέπει να τοποθετηθεί πρόθεμα. Αντίθετα, συνήθως τοποθετείται ένας διατατήρας ή διαστολέας ιστού (πρόκειται για ένα επιπεδωμένο μπαλόνι), ο οποίος ειάγεται κάτω από τον μυ και το δέρμα. Κατά τη διάρκεια τω επόμενων εβδομάδων ή μηνών ο μυς και το δέρμα πάνω από το διατατήρα διαστέλλονται προοδευτικά από το χειρουργό, ο οποίος γεμίζει σταδιακά το διαστολέα με φυσιολογικό ορό. Όταν το δέρμα διαταθεί αρκετά και λάβει η περιοχή σχήμα που να ταιριάζει με το έτερο μαστό, αφαιρείται ο διατατήρας και στη θέση του τοποθετείται ένα μόνιμο πρόθεμα από σιλικόνη. Η επέμβαση αντικατάστασης του διαστολέα με το πρόθεμα δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη και μπορεί να πραγματοποιηθεί με τον ασθενή σε εξωτερική βάση.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μετά την αφαίρεση του μαζικού αδένα διαταράσσεται η αγγείωση και αιμάτωση του δέρματος που απομένει. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει ο κίνδυνος νέκρωσης του δέρματος εάν αυτό διαταθεί σημαντικά από ένα πρόθεμα Εφόσον υπάρχει τέτοιος κίνδυνος συνιστάται η σταδιακή αποκατάσταση σε δύο χρόνους, με τοποθέτηση αρχικά διατατήρα και στη συνέχεια του προθέματος.
Αν δεν προγραμματίζεται αποκατάσταση του μαστού μετά τη μαστεκτομή, η περίσσεια το δέρματος αφαρείται, ώστε να ομαλοποιηθούν τα χείλη του τραύματος και οι επιφάνειες που θα συρραφούν να είναι λείες και ομαλές.
Καρκίνος του Μαστού – Τι συμβαίνει μετά την επέμβαση;
Μετά από μαστεκτομή με ή χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης η περιοχή της επέμβασης θα παρουσιάζει πόνο για αρκετό χρονικό διάστημα. Επίσης θα αισθάνεστε ότι δε μπορείτε να κινήσετε φυσιολογικά την άρθρωση του ώμου σας. Αυτά τα συμπτώματα είναι αναμενόμενα μετά από αυτές τις επεμβάσεις. Ωστόσο, η δυσκινησία ή ακινητοποίηση του ώμου για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει μόνιμη ακαμψία ή δυσκαμψία της περιοχής με αποτέλεσμα η αποκατάσταση της φυσιολογικής κινητικότητας και λειτουργικότητας να καταστεί ιδιαίτερα δύσκολη, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένες ασθενείς.
Παρά το γεγονός ότι η ήπια κινητικότητα δεν είναι επικίνδυνη, η υπέρμετρη έκταση του ώμου και του βραχίονα σε μία απότομη κίνηση μπορεί να προκαλέσει ρήξεις ορισμένων λεπτών ινών και να προκαλέσει έντονο πόνο στον ώμο. Τις πρώτες ημέρες μετά την επέμβαση θα πρέπει να αποφύγετε υπερβολικές κινήσεις.
Θυμηθείτε ότι η έντονη κινητικότητα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα δεν είναι καλή, αλλά από την άλλη και η καθυστερημένη κινητοποίηση του ώμου μπορεί επίσης να δημιουργήσει προβλήματα. Πρέπει λοιπόν να βρεθεί η χρυσή τομή όσον αφορά τη χρονική στιγμή έναρξης της κινητοποίησης του άνω άκρου και του ώμου, καθώς επίσης και της ένταση των ασκήσεων προκειμένου να αποκατασταθεί σύντομα η φυσιολογική κινητικότητα και λειτουργικότητα του χεριού σας.
Τι είναι οι ασκήσεις αποκατάστασης και τι χρειάζονται;
Στόχος είναι η κινητοποίηση του ώμου, και όχι απλά η κίνης του αγκώνα ή της άκρας χείρας, τα οποία σπάνια καθίστανται άκαμπτα ή δύσκπαμπτα μετά από τέτοιες επεμβάσεις. Επίσης, στις ασκήσεις αυτές δεν έχει νόημα πόσο ψηλά μπορείτε να σηκώσετε το χέρι σας αλλά πόσο μπορεί να κινηθεί ο ώμος για να επιτρέψει στο βραχίονα και το χέρι σας να σηκωθεί ψηλά.
Συνιστώνται και έχουν αναπτυχθεί διάφορες ασκήσεις, οι οποίες πρακτικά όλες είναι αποτελεσματικές. Μπορεί να σας προταθούν περισσότερες από μία ασκήσεις. Η άσκηση που περιγράφεται στη συνέχεια είναι εύκολη στην εκτέλεση της, απαιτείται λίγος χρόνος, είναι λογική και αποδίδε. Αρχίστε την άσκηση σταδιακά, προσπαθείστε να είστε συνεπής και να κάνετε μικρές προόδους κάθε ημέρα. Ξεκινήστε τις ασκήσεις μία εβδομάδα μετά την επέμβαση, εκτός και εάν σαν συμβουλέψουν διαφορετικά.
Σταθείτε κοιτώντας έναν τοίχο με τα δάκτυλα των ποδιών σας να βρίσκονται σε επαφή με τον τοίχο. Με αυτόν τον τρόπο το χέρι σας μπορεί να κινηθεί μόνο προς τα επάνω προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος.
Μην εκτελείτε την άσκηση λανθασμένα. Ο ώμος πρέπει να είναι άκαμπτος και να μην κινείται. Η ασθενής λυγίζει τη μέση προκειμένου να ανυψώσει τον ώμο και το άνω άκρο. Η άρθρωση του ώμου στην πραγματικότητα δεν κινείται σημαντικά.
Απλώστε το άνω άκρο που βρίσκεται στην πλευρά της επέμβασης τεντωμένο προς τα επάνω και πιέστε την παλάμη σας στον τοίχο. Αυτό σας βοηθά να μη λυγίζετε την μέση για να βοηθήσετε το χέρι σας να ανυψωθεί, με άλλα λόγια να σηκωθεί χωρίς να κινηθεί η άρθρωση του ώμου.
Την πρώτη ημέρα, απλώστε το άνω άκρο στην πλευρά της επέμβασης όσο μπορείτε πιο ψηλά χωρίς όμως να αισθανθείτε τράβηγμα, πόνο ή δυσφορία και σημειώστε αυτό το σημείο στον τοίχο.
Την επόμενη ημέρα επαναλάβετε την άσκηση αυτή τρεις φορές το πρωί και τρεις φορές πριν τη βραδινή κατάκλιση.
Στο τέλος κάθε ημέρας θα πρέπει να έχετε καταφέρει να ανυψώσει το χέρι σας μόνο κατά 1,5 εκατοστό ψηλότερα. Μην προσπαθήσετε να κάνετε ρεκόρ, αυτό που χρειάζεται είναι να αυξήσετε το εύρος κίνησης κατά μόνο 1,5 εκατοστό υψηλότερα την ημέρα.
Επαναλάβετε τη διαδικασία αυτή κάθε ημέρα.
Θα μπορείτε στο τέλος κάθε εβδομάδας να φτάσετε 7,5 εκατοστά ψηλότερα. Σε σύντομο χρονικό διάστημα και τα δύο χέρια θα μπορούν να ανυψώνονται στο ίδιο ύψος.
Κατά τα άλλα μπορείτε να επιστρέψετε στις φυσιολογικές σας δραστηριότητες. Για τους πρώτους 6 τουλάχιστον μήνες, αποφύγετε κάθε σκληρή δραστηριότητα σε επαναλαμβανόμενο βαθμό με το προσβεβλημένο χέρι (παραδείγματα: τράβηγμα χόρτων, χρήση της ηλεκτρικής σκούπας για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθαρισμός όλου του σπιτιού χωρίς διάλειμμα).