Τι είναι το Port–A–Cath;
Το Port-A-Cath ή αλλιώς Intraport, είναι ειδικά σχεδιασμένη συσκευή η οποία τοποθετείται σε ασθενείς που υποβάλλονται σε μακροχρόνια χημειοθεραπεία, προκειμένου να αποφεύγονται τα συνεχή τρυπήματα και οι αλλαγές φλεβοκαθετήρων. Με τον τρόπο αυτό ο ασθενής γλυτώνει την ταλαιπωρία των συνεχών τοποθετήσεων και αλλαγών φλεβοκαθετήρων οι οποίες είναι εξαιρετικά δύσκολες από κάποιο σημείο και μετά διότι οι φλέβες καταστρέφονται από τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα. Ταυτόχρονα δε επιτρέπεται η λήψη αίματος για εξετάσεις και η χορήγηση άλλων υγρών πέραν της θεραπείας, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται ο κίνδυνος επιπλοκών, όπως είναι οι λοιμώξεις και οι θρομβώσεις των φλεβών, καθώς η συσκευή βρίσκεται εξολοκλήρου τοποθετημένη κάτω από το δέρμα.
Πως ακριβώς λειτουργεί;
Η συσκευή είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε το ένα άκρο της να βρίσκεται μέσα σε μία μεγάλη κεντρική φλέβα (ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος θρόμβωσης) και το άλλο άκρο τοποθετείται κάτω από το δέρμα στο υποδόριο (ώστε αφενός μεν να είναι εύκολη η χρήση του αφετέρου δε να αποφεύγονται οι λοιμώξεις).
Η συσκευή αποτελείται ουσιαστικά από δύο διαφορετικά τμήματα που συνδέονται μεταξύ τους, δηλαδή από ένα καθετήρα κατασκευασμένο από σιλικόνη που εισάγεται στη φλέβα και από ένα μεταλλικό ή πλαστικό ρεζερβουάρ που τοποθετείται στο υποδόριο. Το ρεζερβουάρ είναι ειδικά σχεδιασμένο ώστε να καθηλώνεται για να μη μετακινείται. Επίσης το ανώτερο του τοίχωμα είναι κυρτό και φτιαγμένο σιλικόνη ώστε να είναι δυνατή η εύκολη ανευρέσή του κάτω από το δέρμα και η ευχερής και ανώδυνη εισαγωγή της βελόνας ώστε να συνδεθεί με την εξωτερική συσκευή χορήγησης υγρών ή φαρμάκων.
Τοποθετείται εύκολα;
Η τοποθέτηση του κεντρικού καθετήρα γίνεται με τοπική αναισθησία σε χειρουργική αίθουσα και πιθανόν να χρειαστεί ακτινοσκοπική καθοδήγηση με τη χρήση c–arm. Πρέπει να γίνει υπό άσηπτες συνθήκες όπως είναι φανερό γιατί ο καθετήρας εισάγεται σε κεντρική φλέβα και υπάρχει ο κίνδυνος λοίμωξης.
Ανευρίσκεται αρχικά με μία ειδική βελόνα μία κεντρική φλέβα (συνήθως η δεξιά ή αριστερή υποκλείδιος). Στη συνέχεια εισάγεται ένα οδηγό σύρμα και αφαιρείται η βελόνα παρακέντησης. Με ένα ειδικό διαστολέα διανοίγεται ένα μικρό κανάλι και στη συνέχεια εισάγεται ο μόνιμος σιλικονούχος καθετήρας.
Το περιφερικό άκρο του καθετήρα συνδέεται σε μία ειδική έξοδο του ρεζερβουάρ και ασφαλίζεται ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος απόσπασής του καθετήρα και είσοδος του στο αγγείο.
Τέλος, γίνεται μια μικρή τομή στο δέρμα στην περιοχή του θώρακα κάτω από την κλείδα, δημιουργείται ένας μικρός θύλακας και το ρεζερβουάρ καθηλώνεται στη θέση αυτή με ένα δύο ράμμα ώστε να μην είναι δυνατή η μετακίνηση ή περιστροφή του.
Η όλη επέμβαση είναι συνήθως απλή διαδικασία που διαρκεί 15-30 λεπτά. Υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις, όπου η επέμβαση να διαρκέσει πολύ ώρα ή να μην πραγματοποιηθεί. Αυτό συμβαίνει στις περιπτώσεις αγγειακών ανωμαλιών όταν δεν είναι δυνατή η ανεύρεση της υποκλείδιας φλέβας ή όταν υπάρχει θρόμβωση ή ανώμαλη εκβολή άλλου αγγείου με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εισαχθεί ο καθετήρας.
Αφού ολοκληρωθεί η τοποθέτηση του καθετήρα ελέγχεται με το ακτινοσκοπικό μηχάνημα η θέση του, η λειτουργία του (αναρρόφηση-έγχυση) και τέλος ηπαρινίζεται με ειδικό διάλυμμα ώστε να μη θρομβωθεί.
Υπάρχουν κίνδυνοι και επιπλοκές;
Οπως σε κάθε επέμβαση και η τοποθέτηση του port παρότι απλή σχετικά επέμβαση έχει κινδύνους και επιπλοκές. Η εμπειρία του χειρουργού που το τοποθετεί και η χρήση ακτινοσκοπικού μηχανήματος c–armδιεγχειρητικά μειώνει τους κινδύνους, αλλά παρόλα αυτά πάντοτε υπάρχει η πιθανότητα επιπλοκών. Οι συνηθέστερες επιπλοκές είναι ο τραυματισμός του υπεζωκότα με αποτέλεσμα την ανάπτυξη πνευμοθώρακα, η κάκωση των αγγείων με αποτέλεσμα την αιμορραγία, η λοίμωξη και το αιμάτωμα του τραύματος. Επιπλοκές μπορεί να επισυμβούν και μετά από τη χρήση του Portόπως είναι η δυσλειτουργία ή η θρόμβωση του, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις έχει περιγραφεί και μετανάστευση του καθετήρα μετά ρήξη.
Είναι εύκολη η χρήσή του;
Η χρήση του Port-A-Cath είναι εύκολη αλλά πρέπει να γίνεται από ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που γνωρίζει και με σεβασμό στις οδηγίες ώστε να μην υπάρχουν επιπλοκές και να διασφαλιστεί η καλή του λειτουργία.
Καταρχήν καθαρίζεται με αντισηπτικό διάλυμα η περιοχή. Το ρεζερβουάρ (port) ανευρίσκεται από τον ιατρό ψηλαφητικά, συλλαμβάνεται και σταθεροποείται με τα δύο δάκτυλα και στη συνέχεια εισάγεται μία ειδική βελόνη η οποία συνδέεται με τη συσκευή έγχυσης. Ελέγχεται η καλή λειτουργία του συσκευής με φυσιολογικό ορό με ή χωρίς ηπαρίνη και στη συνέχεια η συσκευή είναι διαθέσιμη για χρήση.
Εφόσον γίνεται αιμοληψία, απαιτείται μετά την ολοκληρωσή της καλή έκπλυση με διάλυμα ώστε νε μην θρομβωθεί.
Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί η συσκευή;
Εφόσον η τοποθέτηση γίνει χωρίς δυσκολία ή επιπλοκές μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα η συσκευή. Σε κάθε άλλη περίπτωση καλό είναι τα συζητήσετε με ο χειρουργό σας. Σε κέντρα με μεγάλη εμπειρία πολλές φορές χρησιμποιείτα από την ίδια κιόλας ημέρα, εφόσον τηρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις.
Τι θα χρειαστεί να προσέχω μετά την επέμβαση;
- Θα χρειαστεί να προσέξετε το τραύμα σας για τις επόμενες ημέρες προκειμένου να αποφευχθεί μόλυνση, αιμορραγία ή διαπύηση.
- Για το λόγο αυτό θα χρειαστεί να καλυφθείτε με αντιβιοτικά και παυσίπονα.
- Τα ράμματα αφαιρούνται σε 10-12 περίπου ημέρες. Για το χρονικό αυτό διάστημα θα χρειαστούν αλλαγές του τραύματος και έλεγχος της πορείας του, ενώ το τραύμα καλό θα είναι να καλύπτεται με γάζες.
- Μπορείτε άμεσα να επιστρέψετε στις καθημερινές σας δραστηριότητες.
- Μπορείτε να επιστρέψετε στις θεραπείες σας σύμφωνα με τις οδηγίες του ογκολόγου σας.
- Πάντοτε θα πρέπει να ηπαρινίζετε το port-a-cath μετά το πέρας κάθε χρήσης του.
- Σε περίπτωση που δεν το χρησιμποιήσετε για μεγάλο χρονικό διάστημα απαιτείται ηπαρινισμός και έλεγχος της καλής του λειτουργίας ανά 25-30 ημέρες.
- Σε περίπτωση δυσλειτουργίας της συσκευής θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με το χειρουργό σας.