Μελάνωμα και Kαρκίνος του Δέρματος

Η ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί σημαντικές βλάβες στο DNA των κυττάρων των επιφανειακών στιβάδων του δέρματος (επιδερμίδας και δερμίδας), οι οποίες δεν αποκαθίστανται πλήρως. Ακόμη οι UV ακτινοβολίες προκαλούν μεταβολές στο κολλαγόνο και την ελαστίνη του δέρματος, με αποτέλεσμα το δέρμα να χάνει την ελαστικότητα και τη σπαργή του, και να εμφανίζεται γηρασμένο, πιο λεπτό και αδύνατο, ξηρό και ρυτιδιασμένο. Η φωτογήρανση επιτείνεται με το κάπνισμα, ενώ το συχνό βρέξιμο του δέρματος δε φαίνεται να βοηθά. Φαίνεται ότι μπορεί να επιβραδυνθεί η πορεία της με την αποφυγή έκθεσης στις ακτινοβολίες UV (αποφυγή ηλιοθεραπείας φυσικής ή τεχνητή), με τη χρήση αντιηλιακών και ενυδατικών κρεμών.

Οι βλάβες στο DNA των κυττάρων του δέρματος που προκαλούνται από την ακτινοβολία μπορεί να οδηγήσουν τελικά σε εξαλλαγή των κυττάρων και στην ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι καρκίνου του δέρματος, αλλά οι πιο συχνοί είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το ακανθοκυτταρικό και το μελάνωμα. Τα καρκινικά αυτά κύτταρα μπορεί να αναπτυχθούν και να καταστρέψουν τους γειτονικούς ιστούς, να δώσουν μεταστάσεις μέσω των αγγείων ή των λεμφαγγείων, και να αναπτυχθούν σε άλλα όργανα μακρύτερα. Βέβαια αν κάθε μορφή καρκίνου του δέρματος συμπεριφέρεται διαφορετικά, πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά και να εξετάζονται ιστολογικά.

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι το συχνότερο αλλά και το λιγότερο επιθετικό. Αναπτύσσεται συχνότερα σε ηλκιωμένα άτομα και συνήθως εντοπίζεται στο πρόσωπο, την πλάτη, τον ώμο ή τα χέρια, δηλαδή σε περιοχές εκτεθειμένες στον ήλιο.

Στις περιοχές που εκτείθενται στον ήλιο αναπτύσσονται και οι ακτινικές κερατώσεις, οι οποίες εμφανίζονται συνήθως σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών, είναι σα σκληρές υπεγέρσεις τοπυ δέρματος και εύκολα μπορείτε να ψηλαφήσετε και μόνοι σας. Θεωρούνται προκαρκινικές καταστάσεις και πρέπει να να αφαιρούνται.

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος του δέρματος. Προσβάλει άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών που έχουν εκτεθεί επί μακρόν στην ηλιακή ακτινοβολία. Είναι συνήθςω μικρά και μοιάζουν με τις κερατώσεις, δημιουργούν μικρά έλκη που δεν επουλώνονται και μπορεί να δώσουν μεταστάσεις.

Το μελάνωμα είναι ο σπανιότερος (αποτελεί λιγότερο από το 10% των καρκίνων του δέρματος), αλλά ο πιο κακοήθης όγκος αφού ευθύνεται για περισσότερο από το 75% των θανάτων από καρκίνο του δέρματος. Αναπτύσσεται από τα μελανινοκύτταρα του δέρματος, εξού και το όνομά του. Πολλά μελανώματα αναπτύσσονται σε προϋπάρχονες σπίλους, ενώ κάποια άλλα σε φυσιολογικό δέρμα. Ο όγκος αυτός προσβάλλει και νεαρά άτομα, και αναπτύσσεται συνήθως στον κορμό (άνδρες) και τα κάτω άκρα (γυναίκες). Στα ηλικιωμένα άτομα μπορεί να αναπτυχθεί και στο πρόσωπο, ένας τύπος σχετικά λιγότερο επιθετικός, ο οποίος αναπτύσσεται σε μία προϋπάρχουσα δερματική δυσχρωματική βλάβη. Το μελάνωμα είναι επιθετικός όγκος και η μόνη ουσιαστικά θεραπεία είναι η ριζική χειρουργική αφαίρεσή του.

Υπάρχουν έξι διαφορετικοί  τύποι δέρματος, όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί.

Ατομα με τύπο δέρματος Ι,ΙΙ και ΙΙΙ δηλ. όλοι αυτοί με ανοικτό τύπο δέρματος, είναι πιθανότερο να αναπτύξουν φωτογήρανση και καρκίνο: όσο πιό ανοικτό είναι το δέρμα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος. Επιπλέον, τα άτομα που κάνουν ηλιοθεραπεία, που δουλεύουν στο ύπαιθρο για μεγάλο χρονικό διάστημα, που απολαμβάνουν χόμπυ σε εξωτερικό περιβάλλον, όπως ποδηλασία, κηπουρική, τέννις, κρίκετ ή γκόλφ, ή αυτοί που ζούν σε ηλιόλουστα κλίματα σε χαμηλά υψόμετρα, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν.

   ‘Οπως ήδη επισημάνθηκε, μερικά άτομα με καρκίνο του δέρματος μπορεί να μήν έκαναν ποτέ ηλιοθεραπεία ή να εργάσθηκαν στο ύπαιθρο και γι αυτό αναρωτιώνται γιατί ανέπυξαν καρκίνο. Στις περισσότερες περιπτώσεις η απάντηση βρίσκεται στον ανοικτό τύπο δέρματος και στην υπερβολική έκθεση στον ήλιο στην παιδική ηλικία, ή έκθεση στον ήλιο επανειλημμένα και για μικρή χρονική περίοδο επί σειρά ετών, συνήθως κατά το περπάτημα για και απο το γραφείο, πίνοντας καφέ ή στην κηπουρική. Παρόλο που δέν έχει αποδειχτεί, το κάπνισμα του τσιγάρου μπορεί και να αυξήσει τον κίνδυνο για οποιονδήποτε καρκίνο του δέρματος.

   Ατομα με κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος έχουν επίσης ανοικτό τύπο δέρματος, όμως θα πρέπει να ληφθούν υπ’όψιν και άλλοι παράγοντες. Ατομα με μεγάλο αριθμό σπίλων, ιδίως με ασυνήθη μορφή, όπως και άτομα με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, είναι ιδιαίτερα προσκείμενα στην ανάπτυξη καρκίνου, ιδίως εάν έκαναν ηλιοθεραπεία ή είχαν υποστεί πολλαπλά ηλιακά εγκαύματα. Παρομοίως, τα βασικοκυτταρικά καρκινώματα φαίνεται να σχετίζονται με άλλους, αβέβαιους μέχρι στιγμής, αιτιολογικούς παράγοντες, πλήν της ηλιακής ακτινοβολίας και περιστασιακά με οικογενειακό ιστορικό της νόσου, μολονότι το ανοικτό δέρμα και η υπερβολική έκθεση στον ήλιο αποτελούν επίσης πολύ σημαντικούς παράγοντες.

Πως μπορείτε να ξεχωρίσετε το μελάνωμα από ένα σπίλο;